Karrex - 2011-09-16, 19:25 Temat postu: Naktuz Naktuz (z holenderskiego nachthuis = nocny dom) - podstawa kompasu okrętowego w postaci wąskiej drewnianej szafki, służył do ochrony kompasu i korektorów (magnesów korygujących) przed wpływami atmosferycznymi oraz do jego oświetlania. Po raz pierwszy pojawił się w XV wieku. 
Naktuz posiada szereg urządzeń pomagających w korzystaniu z kompasu, takich jak wspomniane: korektory magnetyczne (dodatkowe przestawne magnesy niwelujące dewiację (wpływ pola magnetycznego statku), mechanizm zawieszenia kompasu utrzymujący go w poziomie oraz oświetlenie. Naktuz był instalowany przed stanowiskiem sternika (kompas sterowy) oraz w miejscu, umożliwiającym użycie kompasu do namierzania. Na żaglowcach XVIII w. była to wąska szafka podzielona na trzy przedziały, ten środkowy przeznaczano dla latarni, w każdym z bocznych stał jeden kompas. Dawniej obok kompasu i lampy mieścił też deskę kursową, szpulę z liną logu i deszczułką, 28-sekundową klepsydrę do mierzenia prędkości żaglowca, aktualnie używane mapy w szufladach nad kompasami lub pod. 
Zobacz też: » Naktuz XVIII w. http://santisimatrinidad....php?p=4022#4022 » NAKTUZ / Krótka historia rozwoju http://santisimatrinidad....php?p=5165#5165 » [HMS Victory] Naktuz / Malowanie http://santisimatrinidad....php?p=4024#4024 Kompas magnetyczny – przyrząd nawigacyjny służący do wyznaczania kierunku południka magnetycznego. W kompasie wykorzystywane jest zjawisko ustawiania się swobodnie zawieszonego magnesu wzdłuż linii pola magnetycznego. Kompas składa się z wąskiego, długiego i lekkiego magnesu (tzw. igły magnetycznej) ułożyskowanego na pionowej osi oraz tarczy z podziałką kątową (tzw. róży kompasowej). Współczesne kompasy wypełnione są płynem (zwykle alkoholem), co zapobiega drganiu igły utrudniającemu odczyt. Busola magnetyczna – urządzenie nawigacyjne służące do wyznaczania kierunku bieguna magnetycznego. Busola, podobnie jak kompas, jest wyposażona w iglę magnetyczną. Ponadto posiada wyskalowany obrotowy limbus i przyrządy celownicze (najczęściej w postaci muszki i szczerbinki), co pozwala na pomiar kątów przy wyznaczaniu azymutu. Czasami w pokrywie busoli umieszczane jest lusterko, które pomaga w jednoczesnym celowaniu i kontrolowaniu wskazań igły magnetycznej. Róża wiatrów − pojęcie stosowane w dwóch znaczeniach: 
* jako zwyczajowe określenie "róży kompasowej" – okrągłej tarczy z podziałką stopniową lub rumbową i zaznaczonymi kierunkami wg stron świata, nanoszonej na stare mapy morskie i stosowanej przez żeglarzy przed wprowadzeniem kompasu magnetycznego (obecnie umieszczanie takich "róż wiatrów" na kompasach, ma znaczenie czysto dekoracyjne), * graficzna ilustracja wieloletnich meteorologicznych statystyk kierunków i prędkości wiatrów, występujących w różnych miejscach kuli ziemskiej (również – nazwa tabel będących źródłem danych dla tych ilustracji; są w nich zamieszczane dodatkowe cechy poszczególnych sytuacji meteorologicznych). |
