SHIPMAN

[PanDora]

W literaturze marynistycznej opisującej bitwy XVII czy XVIII w. często spotykałem się z opisem, że na grotmaszcie powiewała flaga admiralska takiego a takiego admirała. Dotyczy to również XIX w. jak np. bitwa pod Trafalgarem, 1805:
"...- Podnieść bandery - rozkazał Nelson.
Na szczytach masztów zatrzepotały jaskrawe plamy. Za jego przykładem poszły wszystkie okręty obu flot wywieszając bandery narodowe i flagi admiralskie we wzajemnym pozdrowieniu na początku krwawej rozgrywki.
..."
Jak rozpoznawano flagi admiralskie?
Jak wiadomo w XVII, XVIII czy pocz. XIX wieku nie wykształciła się jeszcze odrębna flaga admiralska, a jej rolę pełniła podniesiona na odpowiednim maszcie bandera narodowa.

Myślę, że warto spróbować zebrać wszelkiego rodzaju informacje dotyczące rozmieszczenia flag i bander na żaglowcach (statkach, okrętach) w różnych flotach i co one symbolizowały.

W necie znalazłem ilustrację rozmieszczenia flag na okrętach angielskich (do XIX w.) i hiszpańskich (pocz. XIX w. - bez tłumaczenia)

ANGLIA

Flagi galeonów, okrętów (wojennych) w ogóle, okrętów liniowych, do XIX wieku:


• na bukszprycie mała flaga narodowa typu "jack",
• na fokmaszcie flaga narodowa,
• na grotmaszcie proporce,
• na bezanmaszcie flaga królewska,
• na rufie na flagsztoku bandera marynarki wojennej.

HISZPANIA

Flagi na masztach (ich konfiguracja) informowały jaka "szycha" (VIP) znajdował się na pokładzie oraz w jakim stopniu był dowódca okrętu (wg Królewskiego Rozporządzenia z 1802 roku). Niestety po hiszpańsku.

Diferentes Insignias de los Generales a bordo.

Para distinguir la presencia de un Capitán General, Teniente General y Jefe de Escuadra se enarbolaba una bandera con los colores de la Armada en uno de los tres palos del buque. Según el palo en el que se encontrara sería el grado del General. Esta insignia podía estar enarbolada a la par que la de guerra o en solitario. Si un navío quería rendirse y arriaba la de guerra, pero sin arriar también la insignia, no se consideraba rendido.
Dibujos de elaboración propia. Información de las Reales Ordenanzas de 1802.

Según las Ordenanzas de 1802 se dice al respecto de las insignias de los generales:

• "Embarcándose , cuando lo hubiere, el Capitán General, Director de la Armada ú otro General de ella de igual graduación , llevará por insignia en el navío de su destino una bandera cuadra al tope mayor. El Teniente General bandera cuadra al tope de trinquete. y la misma el Jefe de escuadra al de mesana".


Insignia de Capitán General o de General con insignia de Preferencia, al tope de mayor. Odpowiednik admirała.


Insignia de Teniente General, al tope de trinquete. Odpowiednik wiceadmirała.


Insignia de Jefe de Escuadra, al tope de mesana. Odpowiednik komodora w randze kontradmirała.

• R.O. 1802: Los brigadieres y capitanes de navío, que no estén subordinados, llevarán en el tope mayor por insignia o distintivo un gallardetón de dos puntas con las propias listas y armas que la bandera, y envergado como esta, contra el palo. Y tanto estos a las órdenes de otro, como los demás grados inferiores, que estuviesen o no mandando, tendrán un gallardete envergado en asta, y con las armas a lo largo, también al tope mayor, y con grímpola amarilla encima estando subordinados.


Insignia de Brigadier o de capitán de navío con mando temporal de una división. Equivalente a Comodoro. Era un gallardetón al tope de mayor. Brygadier (brigadier) jako starszy komandor, był najczęściej wybierany do pełnienia funkcji rzeczywistego komodora, ale po jej ustaniu nie przestawał mieć rangi brygadiera.

Ninguna de estas insignias podían arbolarse si el oficial que estaba a bordo no tenía mando en el buque. Es decir, si un general u otro oficial estaba de pasajero o transporte no podía izar la insignia que le correspondería por graduación.

Relacionado: Banderas españolas.

KOMODOR - (w epoce żagla) w Royal Navy nazwa funkcji tylko NA CZAS DOWODZENIA KILKOMA OKRĘTAMI (dowódcy zespołu, minimum dwóch jednostek), a nie rangi. Nie dało się być komodorem jednego okrętu! Aby zostać komodorem, nie potrzeba było nawet stopnia komandora. Dowódca zespołu wielu drobnych okrętów, dowodzonych bezpośrednio przez commanderów i poruczników, też pełnił czasowo funkcję komodora.

Otóż w marynarce brytyjskiej wyróżniano dwie klasy komodorów. Najbardziej typowy (dominująca reguła) dowodził swoim okrętem i chwilowo oddawano mu pod komendę dowódców innych żaglowców. Oczywiście MUSIAŁ BYĆ wśród nich najstarszy rangą, czyli np. komandor wobec commanderów i poruczników, najczęściej jednak (eskadry liniowców, fregat, albo liniowców i fregat) po prostu komandor z najdłuższym - w danym zespole - stażem. Nawet Admiralicja czy admirał nie mógł wyznaczyć na komodora eskadry kogoś, kto na liście starszeństwa stał niżej od kogokolwiek z chwilowo mu podwładnych. Często determinowało to skład wydzielanych grup okrętów i wymuszało rozmaite zmiany.

Istniała też wyższa klasa komodorów. Taki komodor musiał mieć bezwzględnie stopień komandora i bardzo długi staż w tej randze. Podnosił on swój proporzec komodora na okręcie, który JUŻ MIAŁ SWOJEGO BEZPOŚREDNIEGO DOWÓDCĘ, czyli chodziło o sytuację identyczną, jak w przypadku admirałów. Zatem, jeśli tym okrętem była fregata czy liniowiec, znajdowało się na niej/nim dwóch komandorów. Młodszy dowodził żaglowcem, a starszy z jego pokładu dowodził eskadrą, starając się nie mieszać do bezpośredniej służby na jednostce flagowej.

Ta charakterystyka dotyczy Royal Navy. Komodor w przedrewolucyjnej marynarce francuskiej (chef d’escadre) i komodor w marynarce hiszpańskiej (jefe de escuadra) byli naprawdę kontradmirałami, a w marynarce Hiszpanii pojawił się brygadier (brigadier) jako starszy komandor, który był najczęściej wybierany do pełnienia funkcji rzeczywistego komodora, ale po jej ustaniu nie przestawał mieć rangi brygadiera.