Wysłany: 2011-05-31, 13:59 Rumpel sterowy / Koło sterowe
Rumpel sterowy, drążek sterowy
Rumpel - najprostsze urządzenie do poruszania sterem jednostki pływającej, a mówiąc dokładniej, do wychylania płetwy sterowej. Stanowi je ramię nałożone bezpośrednio na głowicę trzonu steru, lub na górną część samej płetwy sterowej. Ramieniem tym operuje bezpośrednio sternik, trzymając je cały czas w ręku, lub (przy stałych kursach) blokując w odpowiedniej pozycji liną, wkładając w odpowiednie wycięcie listwy z karbami lub unieruchamiając w inny sposób.
Rumpel na Batavi
Rumpel współcześnie występuje tylko na małych jednostkach. Jest w postaci prostego, lub lekko wyprofilowanego drążka. Na niektórych jednostkach (tam, gdzie sternik nie siedzi w jednym miejscu, lecz przemieszcza się w celu balastowania, do rumpla mocuje się przedłużacz rumpla w postaci dodatkowego drążka połączonego z rumplem ruchomo, lub też zamiast rumpla stosuje się rogatnicę (rodzaj widełek). Wtedy można obracać sterem w pełnym zakresie jego ruchu, bez wstawania z miejsca, siedząc w dodatku nie centralnie, lecz na wybranej burcie.
Na większych jednostkach rumpel zastąpiony jest różnego rodzaju urządzeniami przekazującymi ruch z koła sterowego, ale w dawnych czasach rumpel używany był nawet na dużych żaglowcach, a wtedy do poruszania nim trzeba było nawet grupy osób.
Obecnie nawet na większych jednostkach stosowany bywa rumpel awaryjny, zakładany na głowice trzonu steru w razie awarii szturwału lub sterociągów.
Rumplem nazywa się także jeden z elementów urządzenia sterowego - dźwignię znajdującą się najbliżej głowicy trzonu. W tym wypadku zamiast rumpla może być stosowany także sektor sterowy.
XVII-wieczne okręty nie miały koła sterowego, które wymyślono dopiero na początku kolejnego stulecia.
Koło sterowe
– uchwyt o kształcie dużej obręczy, za pomocą którego sternik porusza urządzeniem sterowym lub uruchamia maszynę sterową, a w konsekwencji kontroluje ustawienie płetwy sterowej.
Koło sterowe ma dość duży promień, aby zapewnić odpowiednio duże przełożenie na przekładnię steru, czego ubocznym skutkiem jest konieczność wykonywania często nawet dużej liczby obrotów tym kołem.
Rozwiązanie z kołem sterowym stosowane jest na większych jednostkach pływających w miejsce prostego, ale wymagającego większej siły do obsługi uchwytu w postaci rumpla, który jest połączony z płetwą sterową na sztywno. Ponadto w rozwiązaniu z kołem sterowym łatwiej zachować precyzję położenia płetwy sterowej.
Siedov, podwójne koło sterowe z dziesięcioma szprychami
Danmark
Istnieją dwa rozwiązania przeniesienia ruchu koła sterowego na kolejne mechanizmy steru: cięgna zwane sterociągami, albo nagwintowany wałek zwany szturwałem.
Koło sterowe ma najczęściej kształt obręczy ze szprychami i zamocowane jest obrotowo na poziomej osi w kolumnie sterowej. Niegdyś szprychy były dłuższe od promienia koła sterowego, a ich wystające części nazywały się rumbami. Ułatwiały one zarówno obracanie koła, jak i zliczanie obrotów (i ich części). Obecnie koła sterowe z rumbami stosuje się rzadko z powodu niebezpieczeństwa nadziania się na nie przez ludzi na pokładzie. Niemniej jednak klasyczne koło sterowe z rumbami jest do dziś jednym z najbardziej charakterystycznych motywów wizualnych związanych z tematyką żeglarską. Tradycyjne koła sterowe były wykonane z drewna i posiadały dodatkowe zdobienia. Często takie koło było wręcz wizytówką żaglowca i posiadało swój unikalny wygląd.
Kruzensztern, podwójne koło sterowe z dziesięcioma szprychami
Współczesne koła sterowe mają prostą formę z gładką obręczą, a wykonane są ze stali nierdzewnej lub, coraz częściej, z materiałów hi-tech - takich jak np. kevlar lub włókno węglowe.
Potocznie także samo koło sterowe nazywane jest szturwałem, aczkolwiek oba terminy, choć pokrewne, znaczą co innego.
Rumb (ang. Compass point)
– pozaukładowa miara kąta uzyskana przez podział okręgu na 32 części.
Niegdyś powszechnie używana w nawigacji morskiej, nieomal całkowicie wyparta przez system 360°.
Jeden rumb = 11,25° (0,1963495 rad).
Róża wiatrów z podziałem na 32 rumby - graficznie wyróżniono cztery poziomy systemu.
System składa się z czterech hierarchicznych poziomów:
* poziom I - kierunki kardynalne (oznaczenia jednoliterowe): północ (N), wschód (E lub niem.O), południe (S) i zachód (W)
* poziom II - kierunki interkardynalne (oznaczenia dwuliterowe): północny wschód (NE lub NO), południowy wschód (SE lub SO), południowy zachód (SW) oraz północny zachód (NW).
* poziom III - nazwy/oznaczenia składają się z połączenia nazw/oznaczeń sąsiadujących ze sobą kierunków kardynalnych i interkardynalnych np.: północny północny wschód (oznaczenia trzyliterowe - np. NNE lub NNO)
* poziom IV - nazwy/oznaczenia powstały przez użycie nazwy/oznaczenia najbliższego kierunku kardynalnego lub interkardynalnego oraz zależnie od języka przyimka ku (pol.), by (ang.), zu (niem.) i nazwy/oznaczenia kierunku kardynalnego, w którego stronę dany kierunek jest "odchylony" np. północ ku wschodowi (NbE), północny zachód ku zachodowi (NWbW)
Rumby bywają używane do określania (odniesionego do linii symetrii wzdłużnej kadłuba statku) kierunku, w którym znajduje się obiekt np: dwa rumby z prawej pława, albo rumb za lewym trawersem stawa itp.
System 16 rumbowy (a więc do poziomu III) nadal stosowany jest do określania kierunków prądów morskich, kierunków wiatrów w prognozach meteorologicznych, dziennikach okrętowych itp.
Bibliografia
* Encyklopedia żeglarstwa, Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa 1996, praca zbiorowa - red. Jacek Czajewski ISBN 83-01-11914-4
_________________
Z zasobów Wikipedii
Nie możesz pisać nowych tematów Nie możesz odpowiadać w tematach Nie możesz zmieniać swoich postów Nie możesz usuwać swoich postów Nie możesz głosować w ankietach Nie możesz załączać plików na tym forum Możesz ściągać załączniki na tym forum