SHIPMAN Strona Główna SHIPMAN
FORUM MODELARSTWA SZKUTNICZEGO

FAQFAQ  SzukajSzukaj  UżytkownicyUżytkownicy  GrupyGrupy
RejestracjaRejestracja  ZalogujZaloguj  AlbumAlbum

Poprzedni temat :: Następny temat
Żaglowce
Autor Wiadomość
Karrex
Admirał Wszechflot i Mórz


Posty: 5606
Skąd: Gdynia
Wysłany: 2014-11-11, 22:23   Żaglowce

Poznaliśmy już historię żaglowców, warto teraz zapoznać się z ich budową.

Z CZEGO SKŁADA SIĘ ŻAGLOWIEC

Żaglowiec składa się z kadłuba, takielunku i licznych urządzeń - sterowych, kotwicznych itd. Kadłub jest konstrukcją przestrzenną złożoną z zespołu elementów. Takielunek składa się z masztów, rei, olinowania i żagli. Przednia część kadłuba, nazywana dziobem, jest spiczasta, tylko w przypadku dżonek i niektórych typów barek jest jakby ścięta.
Tylna część, nazywana rufą, czasami może być ścięta i w tym przypadku nazywa się pawężą lub rufą pawężową.
Dno statku może mieć kształt płaski, obły lub kilowy. Kilowy kształt dna w pewnym sensie zwiększa stateczność poprzeczną statku i z tego powodu używany był głównie na małych łodziach, takich jak łodzie wikingów i Arabów, natomiast wielkie klipry miały dno prawie płaskie.
Kadłub żaglowca tworzony jest przez szkielet, pokryty poszyciem zewnętrznym i wewnętrznym, oraz z góry pokładem.
Szkielet złożony jest z elementów konstrukcyjnych wzdłużnych i poprzecznych.
Podstawowymi wzdłużnymi elementami konstrukcyjnymi jest stępka i nadstępka, które utrzymują dziobnicę i tylnicę.
Podstawowymi elementami poprzecznymi konstrukcyjnymi są denniki, które połączone są ze stępką i na które nachodzą wręgi.
Na wręgach za pomocą węzłówek oparte są pokładniki, które w kierunku poprzecznym łączą burty statku.
Pokładniki w kierunku wzdłużnym podparte są przez wzdłużniki pokładowe, a w kierunku pionowym - kolumnami.
Następne wzdłużne elementy konstrukcyjne to wzdłużniki obłowe, pokładnikowe i listwy odbojowe.

http://img685.imageshack....57/40941713.jpg

Poszycie kadłuba tworzą klepki zamocowane do wręg. Klepki są znitowane lub przyszyte do siebie brzegami sąsiednich klepek w sposób podobny do układania dachówek (poszycie zakładkowe - klinkierowe) lub też są układane ściśle przy sobie (poszycie stykowe - karawelowe), aby powierzchnia kadłuba była gładka.
Poszycie klinkierowe jest bardziej szczelne, ale powoduje większy opór wody. Brzegi klepek tworzą jakby rowki klinowe, wypełnione włóknistym materiałem uszczelniającym, na przykład bawełną, lub nasmołowanymi włóknami konopnymi. Podczas sztormu poszycie wystawione jest jednak na tak wielkie naprężenia, że czasami nie wytrzymuje i do wnętrza statku dostaje się woda, którą następnie trzeba wypompować. Poszycie szyte, jakie miały na przykład najstarsze statki wikingów, było bardziej elastyczne i występowały w nim mniejsze naprężenia. Nadbudówki są zwykle jakby przedłużeniem burt statku. Nadbudówki dziobowe i rufowe oprócz tego, że służą jako pomieszczenia mieszkalne, w pewnym sensie chronią statek przed falami od strony dziobu i rufy. Nadbudówki mogą być również mniejsze, tak że między nimi i burtami jest pusta przestrzeń. Pokład jest chroniony przed falami również przez nadburcie, które jest jednak tylko elementem zabezpieczającym dla załogi, a nie rzeczywistą burtą statku. Nadburcia nie należy mylić z wolną burtą, która sięga od linii zanurzenia do wysokości głównego pokładu.
Materiałem używanym do budowy żaglowców było drewno dębowe, sosnowe, jodłowe, modrzewiowe, cedrowe lub drewno różnych gatunków mahoniu. Statki drewniane więc nie mogły być dłuższe niż 100 m i z tego powodu rozmiary statków powiększyły się dopiero w momencie, kiedy do ich budowy użyto żelaza i stali. Pierwsze żaglowce o konstrukcji stalowej pływały również na liniach "herbacianych", ale żelazu przypisywano niekorzystny wpływ na jakość herbaty, a poza tym stalowe poszycie obrastały wodorosty i muszelki.
Natomiast większe zalety posiadały klipry kompozytowe. Miały one tylko żelazny szkielet z drewnianym poszyciem, które było pokryte blachą miedzianą, chroniącą kadłub przed obrastaniem. Dzisiaj w tym samym celu stosowane są specjalne farby.

Takielunek dzieli się ogólnie na stały i ruchomy. Do takielunku stałego w pierwszym rzędzie należą maszty i liny służące do usztywniania masztów w kierunku wzdłuż i w poprzek. Takielunek ruchomy składa się z rei, żagli oraz lin do stawiania i opuszczania żagli.
Do masztów zaliczamy również bukszpryt - ukośne drzewce przymocowane na dziobie statku najczęściej pod kątem 20-30°. Zazwyczaj niewielki przechył do tyłu mają środkowy i tylny maszt, w celu przeciążenia ich w kierunku rufy. Maszty mogą być wykonane z jednaj lub kilku części. Zwykle maszt składa się z kolumny i kilku dokładnie do siebie dopasowanych części, kolejno od pokładu nazywanych stengą, bramstengą i bombramstengą (ostatnie dwie części czasami mogą być połączone tworząc jedną całość). Poszczególne części masztu są połączone ze sobą w dwóch miejscach przy wierzchołku niższej części i pięcie wyższej za pomocą okuć, marsa i salingu. Rozpórki poprzeczne i podłużne, tworzące płaszczyzny nazwane mars i saling służą do zwiększenia kąta między olinowaniem stałym i masztem a tym samym do lepszej pracy lin.
Top - najwyższa część ostatniej stengi zakończony jest deską w kształcie elipsoidy, nazywaną jabłkiem.

http://img685.imageshack....89/71868470.jpg

W zależności od typu osprzętu żaglowego maszty przybierają następujące nazwy (licząc od dziobu):
1 ) na statkach dwumasztowych - grotmaszt i bezanmaszt (jol, kecz) lub fokmaszt i grotmaszt (szkuner, bryg, brygantyna)
2) na statkach trójmasztowych - fokmaszt, grotmaszt, bezanmaszt (szkuner, bark, barkentyna), natomiast w przypadku fregaty używa się nazw: fokmaszt, grotmaszt i stermaszt. Na statkach, które posiadają więcej niż trzy maszty, pierwszy nazywa się fokmasztem a ostatni bezanmasztem, natomiast maszty środkowe nazywają się kolejno grotmaszt pierwszy, grotmaszt drugi . . . itd. Stermasztem jest również ostatni maszt z żaglami rejowymi na barku cztero- i więcej masztowym.
Na przykład maszty fregaty pięciomasztowej nazywają się kolejno: fokmaszt, grotmaszt pierwszy, grotmaszt drugi, grotmaszt trzeci i stermaszt. Żaglowce sześciomasztowe posiadają cztery grotmaszty, to jest pierwszy przedni grotmaszt, drugi przedni, pierwszy tylny, drugi tylny, oczywiście wraz z fokmasztem, stermasztem lub bezanmasztem.
Bukszpryt jest zwykle przedłużony drzewcem nazywanym bomstengą lub jeszcze dalszą częścią, nazywaną bombramstengą.
Bukszpryt jest ze stengą połączony w dwóch miejscach okuciem (wewnętrznym i zewnętrznym). Zamiast rozpórki salingowej bukszpryt ma rozpórkę pionową, nazywaną delfiniakiem.
Bukszpryt z kilkoma stengami może posiadać również rozpórki poziome, nazywane blindgaflami lub watersalingami, które służą do rozpinania lin usztywniających bukszpryt i jego części.

Reje zawieszone są na masztach w połowie swojej długości poprzecznie do podłużnej osi statku. Do rei jest zamocowana górna krawędź żagla, który jest na dolnych końcach przymocowany do rei niższej. Żagiel najniższej rei jest zamocowany w rogach szotowych
linami obłożonymi wprost na kołkownicach. Reje są zawieszone w sposób ruchomy, to znaczy, że niektóre mogą być wybierane lub opuszczane oraz mogą obracać się w płaszczyźnie poziomej. Końce rei nazywają się nokami i dzięki linom - topenantom, utrzymywane są w płaszczyźnie poziomej. Podstawowe nazwy rei, na przykład grotmasztu, licząc od pokładu są następujące: grotreja, grotmarsreja, grotbramreja. Czwartą reją jest grotbombramreja, ale
ustawienie kondygnacji rei może być również inne: grotreja, grotmarsreja dolna, grotmarsreja górna, grotbramreja i grotbombramreja.
Maszt z kondygnacją sześciu żagli może więc mieć grotreję, dwie grotmarsreje, dwie grotbramreje i grotbombramreję. Bardzo rzadko występują jeszcze dalsze reje, jak gronrumselreja i ewentualnie jeszcze grottopreja. Nazwa rei jest więc poprzedzona nazwą
masztu, na przykład fokreja, grotreja, sterreja, fokbramreja, sterbombramreja itd. Reje mogą być na obydwie strony przedłużone lekkimi rejkami, na których podczas korzystnego wiatru podwieszano żagle wytykowe, nazywane lizlami.

Z tyłu stermasztu znajduje się bom i gafel, na których drzewcach jest rozpinany żagiel gaflowy.
Na mniejszych żaglowcach bom jest wyposażony w specjalne okucie, które pozwala refować żagiel nawijając go na bom. Górne drzewce - gafel, jest do masztu przymocowany w taki sposób, aby było możliwe poruszanie go dookoła masztu oraz wciąganie lub opuszcza nie. Na większych żaglowcach istniała możliwość zmniejszania powierzchni żagla przez refowanie za pomocą reflinek.

http://img685.imageshack....56/47124748.jpg

Olinowanie dzieli się na stałe i ruchome. Do olinowania stałego należą liny do usztywniania i wiązania masztów, jak również perty, to jest liny rozciągnięte pod rejami, na których opierają nogi marynarze pracujący przy żaglu. Do lin do usztywniania należą paduny, sztagi, wanty oraz watersztagi. Wanty wzmacniają poszczególne części masztów. Na przykład na grotmaszcie są następujące wanty:
grotwanty - biegną od marsa do burt,
grotstenwanty - od salingu do marsa,
grotbramwanty - od jabłka masztu do salingu.
W ten sam sposób są nazwane paduny biegnące od steng lub bramsteng do burt nieco za wantami, na przykład grotstenpaduny, grotbram-paduny.

Na wantach znajdują się wyblinki, czyli poprzeczne linki, przez co wanty spełniają również funkcję drabinek linowych, po których marynarze wspinają się na wyższe kondygnacje masztów. Paduny i wanty są zamocowane pod deską rozprzową, jeżeli jej nie ma, to
wprost do burt statku. Nazwy padunów i want są więc tworzone od nazw poszczególnych masztów, na przykład fokpaduny, sterbrampaduny, itd.
Sztagi znajdujące się w linii symetrii statku wspierają maszt i biegną pomiędzy dziobem i masztem. Tylny maszt, który jest najbardziej nachylony do tyłu, jest wzmocniony przez sztagi
zamocowane do grotmasztu, który jest mniej nachylony i jednocześnie jest wzmocniony sztagami biegnącymi do fokmasztu. Fokmaszt jest następnie wzmocniony sztagami zamocowanymi do bukszprytu.
Maszt złożony jest usztywniony kilkoma sztagami, których nazwy są wyprowadzone z nazwy masztu, na przykład w przypadku fokmasztu w sposób następujący:
foksztag,
fokstensztag,
kliwerstensztag,
bomkliwerstensztag,
fokbramsztag, itd.
Watersztagi zamocowane do burty i dziobnicy wzmacniają bukszpryt i jego stengi.

http://img685.imageshack....76/11322120.jpg

Do olinowania ruchomego należą fały - liny służące do podnoszenia rei i żagli, gejtawy - liny do podbierania rogów szotowych żagli podczas ich zwijania, następnie szoty, które są zamocowane do rogów szotowych żagli oraz brasy - liny, które służą do brasowania, to jest obracania rei na maszcie w płaszczyźnie poziomej. Nazwy lin są wyprowadzone z nazw rei, na przykład fał grotbramrei, bras grotrei.
System fałów i brasów w minionych stuleciach doznawał wielu zmian i powstawały różne skomplikowane sposoby olinowania.

Podział żagli można przeprowadzić na kilka sposobów: według położenia względem statku i wówczas jest to ożaglowanie rejowe ustawione prostopadle do płaszczyzny symetrii statku; lub skośne ustawione w płaszczyźnie symetrii statku (żagle gaflowe, sztakslowe, łacińskie, itd.). Według kształtu, żagle mogą być trójkątne oraz czworokątne, według sposobu podwieszenia rozróżniamy żagle rejowe, gaflowe i sztakslowe. Żagle, które są nad żaglami gaflowymi, nazywają się topslami.
Ożaglowanie bermudzkie - to typ z wysokim trójkątnym żaglem rozpiętym między masztem i bomem.
Na bukszprycie były stosowane żagle bukszprytowe, podwieszone na tak zwanych falszrejach. Żagle mogły być dwóch rodzajów, podbukszprytowe i nadbukszprytowe, zamocowane na małym maszcie ustawionym na bukszprycie.

http://img685.imageshack....95/64223979.jpg

Żagle skośne, mianowicie gaflowe, są w stosunku do rejowych korzystniejsze nie tylko ze względu na łatwiejszą obsługę, ale przede wszystkim dlatego, że dalszym żaglom odbierają mniej wiatru niż żagle rejowe.
Sztaksle są podwieszone na sztagach; na bukszprycie zupełnie zastąpiły żagle rejowe i między masztami uzupełniają system żagli rejowych lub gaflowych. Sztaksle przednie, licząc od przodu są nazwane kolejno: jeger (lub latacz), bomkliwer, kliwer, fokstensztaksel.
Nazwy sztaksli między masztami są wyprowadzone od sztagów, na których są podwieszone, na przykład grotstensztaksel, grottopstensztaksel, itd.

___________________________________
Żaglowce, Stefan Gulas
http://santisimatrinidad....php?p=9895#9895
ze strony
http://www.blackpearl.for...rskiej,915.html



:arrow: Plany i rysunki hiszpańskich żaglowców XVII-XVIII w.

http://www.cuervas-mons.c...y%20planos.html
_________________
Pozdrawiam
Karol



 
 
Wyświetl posty z ostatnich:   
Odpowiedz do tematu
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Nie możesz załączać plików na tym forum
Możesz ściągać załączniki na tym forum
Dodaj temat do Ulubionych
Wersja do druku

Skocz do:  

Powered by phpBB modified by Przemo © 2003 phpBB Group
Template Chronicles v 0.2 modified by Nasedo

| | Darmowe fora | Reklama
Strona portalu