SHIPMAN

[Karrex]

Właśnie na forum p. Krzysztofa jest opis

Le Commerce de Marseille

Trójpokładowiec 118-działowy Commerce de Marseille został zaprojektowany w czerwcu 1786 przez słynnego francuskiego konstruktora Jacquesa-Noëla Sané. Okręt budowano w Tulonie od kwietnia 1787 (lub września 1786), zwodowano 7.08.1788, ukończono w październiku 1790.
Dla marynarki francuskiej ufundowała go Izba Handlowa Marsylii, płacąc milion dwieście tysięcy liwrów.

Wymiary mierzone metodami francuskimi i we francuskich stopach:
długość 196’6”,
szerokość 51’0”,
głębokość 25’0”,
zanurzenie 23-24’/25-26’.
Nośność 2794 tony,
wyporność 5140 (albo 5095) ton.

Uzbrojenie:
na pokładzie dolnym 32 działa 36-funtowe;
na pokładzie środkowym 34 działa 24-funtowe;
na pokładzie górnym 34 działa 12-funtowe;
na pokładach odkrytych 18 dział 8-funtowych.

Załoga: 21 oficerów i 1098 marynarzy.
Podstawowy zestaw żagli o powierzchni 3250 metrów kwadratowych.

Nazywany „najpiękniejszym okrętem wieku”, praktycznie w ogóle nie służył w marynarce francuskiej, szarpanej rewolucyjnymi konwulsjami.
W marcu 1791 stał w Tulonie pozbawiony wyposażenia.
Zajęty 29.08.1793 przez brytyjską flotę wiceadm. Hooda, zaproszoną do tego portu przez mieszkańców miasta. Kiedy pod naporem armii rewolucyjnej Brytyjczycy zmuszeni byli ewakuować się z Tulonu w grudniu 1793, zabrali ze sobą Commerce de Marseille i wcielili do swojej marynarki bez zmiany nazwy. Dotarł do Portsmouth w lipcu 1794. Angielscy oficerowie byli zachwyceni liniowcem i początkowo wiele się po nim spodziewali. Próby żeglarskie wykazały, że nosił wysoko furty dolnego pokładu, był dość szybki (zwłaszcza przy wiatrach pełnych), sterowny (chociaż zwrot przez sztag zajmował mu dużo czasu), bardzo dobrze trzymał się wiatru, kołysał się łagodnie, manewrował „jak fregata”. Miał „znakomite proporcje” i był „najpiękniejszym żaglowcem, jaki można sobie wyobrazić”.

Wg pomiarów metodami i miarami angielskimi miał
długość 208’4”,
szerokość 54’9,5”,
głębokość 25’0,5”,
zanurzenie z przodu 22’6” do 27’11”,
zanurzenie z tyłu 26’5,5” do 29’9,5”,
tonaż 2747 ton.

Pierwotne uzbrojenie w Royal Navy:
na pokładzie dolnym 34 działa 32-funtowe;
na pokładzie środkowym 34 działa 24-funtowe;
na pokładzie górnym 34 działa 12-funtowe;
na pokładzie rufowym 14 dział 12-funtowych;
na pokładzie dziobowym 4 działa 12-funtowe i 2 karonady 32-funtowe;
na rufówce 8 karonad 24-funtowych.

Załoga: 875 ludzi.

Prędko się jednak okazało, jaka jest cena takiej jakości żeglarskiej. Okręt miał lekką budowę (odległości między wręgami były większe niż praktykowano w Wielkiej Brytanii), delikatne pokładniki, słabe wiązania. W Plymouth nie istniał jeszcze wtedy dok, który mógłby przyjąć jednostkę tej długości. Stało się jasne, że nadając się świetnie dla floty francuskiej stojącej w porcie, nie będzie się nadawał dla floty brytyjskiej utrzymującej na pełnym morzu latami blokadę nieprzyjacielskich portów w niemal każdych warunkach pogodowych. Dlatego postanowiono go użyć w roli gigantycznego transportowca. Został zarejestrowany pod tą postacią 24.01.1795, z uzbrojeniem zredukowanym do 50 dział.

Od lutego 1795 dowodził nim kmdr George Grey, od czerwca 1795 – kmdr Robert Biggs, od lipca 1795 – znów kmdr George Grey, od września 1795 kmdr Smith Child. Jednak wielki okręt nie sprawdził się nawet jako transportowiec. Wysłany do Indii Zachodnich omal nie zatonął w pierwszym napotkanym na Atlantyku sztormie, więc w styczniu 1796 wycofano go w Plymouth do służby portowej. Dla picu został w 1796 przeklasyfikowany na 120-działowiec pierwszej rangi, ale w rzeczywistości już w tym roku zarządzono, aby przekształcić go w okręt-więzienie.

W 1797 pełnił rolę koszar przejściowych, od czerwca 1798 do kwietnia 1802 był hulkiem jenieckim w Plymouth, dowodzony przez oficerów w stopniu porucznika. Kiedy zawarto pokój w Amiens, admiralicja nakazała w czerwcu 1802 rozebrać tę jednostkę, której nienormalna długość zmuszała do nienormalnie kosztownych remontów – prace zakończono w sierpniu. Materiał z rozbiórki użyto do napraw innych okrętów.

Gérard Delacroix w cudownie opracowanych planach tego liniowca podaje dokładne detale malowania w okresie przynależności do marynarki francuskiej. Opis zajmuje blisko półtorej strony.
W nadzwyczajnym skrócie: dno pokryte miedzią, powyżej burty czarne, ale z żółtymi (malowanymi ochrą żółtą) pasami wzdłuż wszystkich trzech ciągłych rzędów dział. Naburcia, ławy wantowe, podwięzi want i większość drobnych elementów na kadłubie – czarne. Policzki dziobowe, kratownica galionowa, kolano dziobowe – czarne, ale obficie zdobione żółcią i bielą. Figura galionowa (jeszcze burbońska) pomalowana dwoma odcieniami żółci dla zaakcentowania głębi reliefów; błękitna (ultramaryna) tarcza herbowa, pozłacane albo żółte lilie Burbonów. Kotbelki, wąsy halsa fokżagla, gródź dziobowa – czarne. Galerie boczne u dołu czarne, powyżej żółte i białe. Dolne podcięcie nawisu rufowego, tylnica, ster – czarne. Na łuku okalającym rufę rzeźby u dołu czarne, wyżej malowane żółcią neapolitańską i bielą. Fronty balkonów czarne, podwyższenia filarków, ramy okien – żółte i białe. Maszty i reje częściowo czarne, częściowo w naturalnym kolorze drewna. Po bardziej precyzyjny opis trzeba sięgnąć do oryginału pana Delacroix. Drogi jak diabli, ale wart swojej ceny.

Pozdrawiam, Krzysztof Gerlach

____________________________________
Za zgodą autora
http://www.timberships.fo...i,175.html#8803

Jeżeli ktoś miałby jakieś uwagi polemizujące do w/w tekstu proszony jest przez autora o wyrażenie ich na forum
http://www.timberships.fora.pl
aby autor mógł się do nich ustosunkować.