SHIPMAN Strona Główna SHIPMAN
FORUM MODELARSTWA SZKUTNICZEGO

FAQFAQ  SzukajSzukaj  UżytkownicyUżytkownicy  GrupyGrupy
RejestracjaRejestracja  ZalogujZaloguj  AlbumAlbum

Poprzedni temat :: Następny temat
Luki, zejściówki, opętniki i inne otwory w pokładzie
Autor Wiadomość
Karrex
Admirał Wszechflot i Mórz


Posty: 5606
Skąd: Gdynia
Wysłany: 2018-06-14, 21:22   Luki, zejściówki, opętniki i inne otwory w pokładzie

Otwory w pokładzie – opętniki

W odeskowaniu pokładu znajdowało się wiele różnych otworów, między innymi opętniki, czyli
solidne otwory między dwoma pokładnikami w osi statku, przez które wstawiano maszty.


W odeskowaniu pokładów pokrywającym złożony szkielet z pokładników i innych elementów poziomych występowało wiele otworów zwanych lukami, które umożliwiały przemieszczanie się ludzi i towarów do niższych pokładów i ładowni statku.
Poza lukami (zajmiemy się nimi szczegółowo później) w pokładzie były również inne otwory, w których umieszczano maszty i osie kabestanów.


model Santisima Trinidad - opętnik, luk zejściówki, otwór osi kabestanu i luki przykryte gretingami

Otwory te nazywano opętnikami lub gniazdami. Maszty dużych statków osiągały znaczne rozmiary, ponieważ musiały utrzymać liczne żagle i reje. Składały się z kilku elementów stawianych jeden na drugim, które obudowywano odpowiednio wyprofilowanymi deskami. Elementy te wpasowywano jedne w drugie i wiązano linami lub spajano pierścieniami z żelaza. W konsekwencji średnica masztu na samym dole mogła wynosić metr i więcej. Utrzymanie tak dużego masztu w pionie wymagało wstawienia go w opętniki odpowiednich rozmiarów i wystarczająco solidne, by zapewnić stabilność kadłuba. Wielkość otworu opętnika (kolistego lub eliptycznego) dopasowywano dokładnie do odległości między dwoma pokładnikami, zwanymi pokładnikami masztowymi.
Prostopadle do pokładników masztowych układano belki zamykające, zwane listwami masztowymi.
Listwy te były dwoma bocznymi elementami otworu. Pozostałą wolną przestrzeń wypełniano kilkoma odpowiednio wyprofilowanymi elementami zwanymi kołnierzami (patrz rysunek).



Maszt, po przejściu przez pokład górny, przechodził przez dolne pokłady i kończył się piętą mocowaną w jarzmie zespolonym ze stępką. Jarzmo, jak później zobaczymy, było swoistym uzbrojeniem, w którym stopę masztu mocowano klinami, tak by móc zmieniać kąt nachylenia. Wbrew powszechnemu mniemaniu maszty nie były idealnie prostopadłe do pokładów, lecz lekko nachylone w stronę rufy.


kliny od spodu pokładu na VOC Amsterdam

Każde jarzmo, na każdym poziomie, miało średnicę większą od średnicy samego masztu, by umożliwić regulowanie ustawienia masztu oraz jego nachylenia. Kliny wbijano koliście wokół masztu. Zespół klinów tworzył tak zwaną koronkę (patrz rysunek).



Metody zabezpieczania opętników

Opętniki, jak i wszystkie otwory wykonane w kadłubie, a w szczególności te w pokładzie górnym, stwarzały ryzyko przedostawania się wody pod pokład. W związku z tym należało odpowiednio je zabezpieczyć i uszczelnić. W tym celu kliny koronki klinów owijano w skórzane kapturki składające się ze zszytych klinów mocno przylegających do krzywizny masztu. Kapturek mocowano do odeskowania, przybijając go zwykłymi gwoździami (patrz rysunek).



Innym systemem uszczelniającym zapobiegającym przedostawaniu się wody były fartuchy z brezentu. Tkaniny te impregnowano woskiem pszczelim. Fartuchy po prostu owijano dookoła masztu, przywiązując linami, oraz przybijano gwoździami do desek pokładu, tak jak na kolejnym rysunku.



W nowoczesnych jednostkach pływających z masztami z metalu opętniki zawierają odpowiednio wyprofilowane kołnierze z kątowników.


zabezpieczenie opętnika za pomocą brezentu na VOC Amsterdam
_________________
Pozdrawiam
Karol



 
 
REKLAMA

Posty: 5606
Wysłany: 2018-10-02, 21:22   Zabudowy luków

 
 
Karrex
Admirał Wszechflot i Mórz


Posty: 5606
Skąd: Gdynia
Wysłany: 2018-10-02, 21:22   Zabudowy luków

Rodzaje zabudowy luków

Otwory w pokładach dawnych statków żaglowych były zamykane różnymi elementami.
Zabudowy te były dostosowane do funkcji danego otworu.


Otwory w pokładach żaglowców zabezpieczano na wiele sposób, w zależności od przeznaczenia otworu. Opisane zostało zabezpieczenie opętników, kolej na kolejne otwory - luki.

Kratownice lub gretingi

Kratownice, zwane również gretingami, to ruchome elementy o strukturze kraty. Wykonywano je ze skrzyżowanych listew zbijanych gwoździami (patrz rysunek).



Gretingi najczęściej zakładano tam, gdzie należało zapewnić swobodny przepływ światła i powietrza, czyli nad zęzami, pomieszczeniami higienicznymi i oczywiście nad pokładami, na których mieszkała załoga. Gretingi można było usuwać, co umożliwiało kontrolę wnętrza pomieszczenia. W czasie dobrej pogody można było również zastępować nimi szczelne pokrywy luków. Umieszczano je także nad bocznymi korytarzami łączącymi forkasztel z kasztelem rufowym.
W mniejszych jednostkach, takich jak szalupy, mogły pełnić funkcję podłogi. Występowały również między poszyciem głównym a poszyciem ładowni, gdzie często zbierała się woda. Kolejnym miejscem, gdzie jest stosowano, było stanowisko sternika, które na galeonach z XVII wieku było zawsze suche dzięki podwyższeniu z kratownicą.


współcześnie też można spotkać greting pod stanowiskiem sternika

Nazwę „greting” używano również w stosunku do elementów poziomych układanych w ładowni w celu oddzielenia i zabezpieczenia ładunku.

Konstrukcja kratownicy


Jak wspomnieliśmy, greting to krata, zwykle prostokątna, złożona z listew drewnianych z wpustami wykonanymi w regularnych odstępach.
We wpustach tych umieszczano kolejne listwy umieszczane poprzecznie, tak by uzyskać powierzchnię z kwadratowymi otworami (oczkami), solidną i sztywną. Konstrukcję kratownicy pokazano na rysunku poniżej.



Krawędzie nie zawsze były proste, ponieważ listwy poprzeczne musiały być dopasowane do krzywizny pokładu. Odległość między listwami była taka, by po kratownicy można było chodzić, nie ryzykując, że stopa ugrzęźnie w otworze.



» GRETINGI / KRATOWNICE / Gratings
http://santisimatrinidad....topic.php?t=593


Na lukach pokładu głównego, które służyły do doświetlenia i napowietrzenia pokładów znajdujących się niżej, niekiedy montowano ramy przeszklone, proste lub ze skrzydłami. Ramy te można było uchylać lub otwierać. Nazywano je lufcikami, gdyż umożliwiały obieg powietrza pod pokładem (patrz rysunek).




Luki przeznaczone do przemieszczania się osób bywały przykrywane specjalną konstrukcją z drzwiczkami zwaną zejściówką
(patrz rysunek).



zejściówka ze świetlikiem

Świetliki

Świetliki to duże okna, które na szerszą skalę zaczęto stosować dopiero w pierwszej połowie XIX wieku. Wcześniej, od początku XVII wieku, występowały one wyłącznie na jachtach holenderskich oraz w kasztelach angielskich okrętów wojennych. Ramy świetlików wykonywano z drewna, a naprzełomie wieku XIX i XX zastąpiono je ramami metalowymi. W ramy wpuszczano kraty ochronne ze stali lub drutu mosiężnego.


świetliki na holenderskim jachcie Goulden Leeve


świetliki Goulden Leeve


przykład prętów chroniących szkło na Georg Stage

Otwory w pokładzie określano więc różnymi nazwami w zależności od ich funkcji i przeznaczenia.
Zejściówki umożliwiały poruszanie się ludzi między pokładami, luki towarowe dla załadunku towarów, świetliki do doświetlenia wnętrza okrętu naturalnym światłem, a lufciki do wietrzenia.


przykład zejściówki i brezent na opętniku masztu
_________________
Pozdrawiam
Karol



 
 
Wyświetl posty z ostatnich:   
Odpowiedz do tematu
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
Nie możesz załączać plików na tym forum
Możesz ściągać załączniki na tym forum
Dodaj temat do Ulubionych
Wersja do druku

Skocz do:  

Powered by phpBB modified by Przemo © 2003 phpBB Group
Template Chronicles v 0.2 modified by Nasedo

| | Darmowe fora | Reklama
Strona portalu