Olinowanie ruchome - liny na żaglowcach, obecnie najczęściej z tworzywa sztucznego, a na większych jednostkach również stalowe, służące głównie do pracy z żaglami (zakładania żagli, mocowania, rozwijania, zwijania, oraz ustawiania ich odpowiednio do wiatru) ale także innych elementów ruchomych (np. fał miecza).
Ad.1
Fał to w żeglarstwie lina służąca do podnoszenia i opuszczania żagli. Nazywane tak są nie tylko wszystkie liny służące do stawiania żagli, ale także niektóre z lin podnoszących ruchome części omasztowania (reje oraz liny do podnoszenia płetwy sterowej oraz miecza).
Jeśli poluzowanie fału nie powoduje opuszczenia danej rzeczy pod wpływem ciężkości, to stosuje się linę o działaniu przeciwnym - kontrafał. Każdy fał służy konkretnemu celowi, a jego pełna nazwa powstaje poprzez połączenie z nazwą elementu, który jest podnoszony, np. fał foka (inaczej fokfał), fał grota (grotfał), fał piku (pikfał), fał miecza itp.
Ad.2
Topenanta (ang. topping lift) - lina podtrzymująca wolny koniec (nok) poziomych drzewc - bomu lub rei.
W ożaglowaniu bermudzkim jest to lina biegnąca od noku bomu do topu masztu, a stamtąd na pokład. Zazwyczaj jest to lina z tworzywa sztucznego, a stalowa stosowana jest tylko na największych jednostkach. Na jachtach morskich i większych śródlądowych jest coraz częściej zastępowana przez hydrauliczny obciągacz bomu, który spełnia jednocześnie funkcję topenanty i obciągacza.
W ożaglowaniu rejowym topenanty występujące parami podtrzymują i stabilizują reje.
Przebieg topenant na maszcie
Wolfram zu Mondfeld, Historic Ship Models
1 – topenanty rei (foka lub grota)
2 – topenanty fokmarsrei, grotmarsrei
3 – topenanty fokbramrei. grotbramrei
4 – topenanty fokbombramrei, grotbombramrei
Ad.3
Brasy to liny służące do ustawiania ożaglowania rejowego w płaszczyźnie najkorzystniejszej względem wiatru, poprzez odpowiednie obrócenie rei w płaszczyźnie poziomej.
Każda reja ma na swoich końcach (nokach) po jednym brasie. Na współczesnych żaglowcach brasy biegną od noków rei do sąsiednich masztów (poziomo lub o jedno piętro żagli niżej, a stamtąd na pokład do kołkownicy. Brasy biegną do sąsiednich masztów w tył, a w przypadku masztu ostatniego w przód. Na starych żaglowcach prowadzenie brasów mogło być znacznie bardziej skomplikowane - np. ze sztagów do noków rei i z powrotem do sztagów, ale w innych miejscach, a stamtąd w dół. Jedynie brasy najniższych rei mogą mieć swoje końce w kołkownicach na burtach.
Liny o podobnym działaniu do brasów, ale biegnące od wolnych rogów żagli to szoty.
Przebieg brasów na okręcie XVIII w
Wolfram zu Mondfeld, Historic Ship Models
Ad.4
Gejtawa - lina olinowania ruchomego używana podczas pierwszej fazy sprzątania żagla rejowego. Gejtawy występują w jednej parze na każdy żagiel i są obsługiwane z pokładu żaglowca. Każda z gejtaw biegnie z pokładu przez blok umieszczony na rei w okolicy masztu, lub w pewnej odległości od niego, po czym schodzi skośnie w dół do rogu szotowego. Służy do podciągnięcia tego rogu do rei, co powoduje złożenie żagla w "kopertę". Czynność tę wykonuje się, aby żagiel przestał pracować (ciągnąć). Ponieważ żagle rejowe są najtrudniejszymi do sprzątania (jako jedyne podnosi się je wtedy do góry, a nie opuszcza), oraz są jednymi z największych na jednostce, gejtawy są często wyposażone w talie na wysokości rei (lina biegnie wtedy z talii do rogu żagla i z powrotem). Po wybraniu gejtaw wybiera się gordingi.
M Boczar „Galeona Zygmunta Augusta”
Ad.5, 6
Szot – na żaglowcu jest to lina służąca do ustawiania wolnego rogu żagla najkorzystniej względem kierunku wiatru. Róg ten nazywany jest właśnie rogiem szotowym. Szot jest liną napinającą pracujący żagiel, a biegnie od niego w dół do pokładu, w stronę rufy.
Szoty, kontraszoty - halsy
Wolfram zu Mondfeld, Historic Ship Models
1. Szoty żagli dolnych (Course sheets)
2. Kontraszoty – halsy (Tacks)
3. Szoty żagla marsrei - marslai bramrei – bramsla dolnego (Topsail and topgallant sail sheets)
4. Szot środkowy żagla dolnego (Middle sheet in the 15th/16th century)
Ad.7
Dirka – lina olinowania ruchomego przy ożaglowaniu gaflowym, biegnąca od noku bomu na ukos do górnej części masztu, służąca do podtrzymywania bomu. Czasami stosowana jest w tym samym celu w ożaglowaniu bermudzkim, ale mocowana do masztu trochę niżej. Na każdy bom przypadają dwie dirki, przy czym wybierana jest dirka nawietrzna, zaś zawietrzną luzuje się, aby nie odkształcała i nie przecierała żagla.
Ad.8
Gording - jedna z lin służąca do sprzątania żagla rejowego (dociągania go do rei z pokładu). Jest przymocowana do dolnego liku (brzegu) żagla, następnie przechodzi przez kilka pierścieni (baranków) i przez blok biegnie na pokład. Przez wybranie gordingów, po uprzednim zluzowaniu szotów obciągających żagiel do dołu i wybraniu gejtaw, żagiel zostaje sprzątnięty (podobnie jak żaluzja okienna). Dla ostatecznego zwinięcia żagla trzeba wejść na reję, porządnie ułożyć fałdy płótna i przywiązać do rei.
Ad.9
Hals, halslina - lina olinowania ruchomego pozwalająca regulować:
• pionowe usytuowanie żagla mającego w czasie pracy róg halsowy wysoko nad pokładem np. latacz i topsel;
• poziome położenie rogów szotowych żagla rejowego nie mającego pod sobą rei - np. rejowego fokżagla.
Ad.10
Bulina (obciagarka) – lina pomocnicza stosowana w żeglarstwie do dodatkowego napinania żagli w sytuacjach, gdy podstawowe liny napinające żagle pracują pod wyraźnie innym kątem niż powinny w danych warunkach wiatrowych, lub też nie można nimi nadać wymaganego kształtu żaglom.
Istnieją dwa, zupełnie różne typy bulin, w zależności od typu ożaglowania:
1. W ożaglowaniu rejowym bulina jest liną historyczną, obecną na żaglowcach od XV do XVIII wieku, stosowaną podczas żeglugi na wiatr.
Lina ta na końcu od strony żagla przechodzi w rodzaj uprzęży, czyli w kilka mniejszych lin doczepionych w stały, nie przesuwny sposób, do żagla rejowego w środkowej części jego liku bocznego (krawędzi bocznej). Drugi koniec buliny przechodzi przez blok na sztagu przed żaglem. Lina ta odciąga żagiel w kierunku dziobu jednostki, aby ustawić go możliwie najbliżej do wiatru, stąd można ją porównać do brasu, tyle że działającego w drugą stronę i zaczepionego w trochę innym miejscu.
2. W ożaglowaniu skośnym bulina jest liną stosowaną na współczesnych jachtach, w tym również regatowych.
Lina ta ma zastosowanie do sztaksli przednich i współpracuje z liną zwaną szotem. Jest, podobnie jak szot, zamocowana do rogu szotowego żagla, a jej drugi koniec może przechodzić przez blok zamocowany bezpośrednio na pokładzie, lub przechodzić przez blok, lub tulejkę zwaną barankiem, zamocowane na jednej z lin olinowania stałego – np. na wancie lub sztagu.
W rozwiązaniu z buliną, szot nadal zachowuje główną odpowiedzialność za napięcie żagla, natomiast bulina, działając na róg szotowy żagla pod innym kątem, zapewnia równomierne naprężenie obu lików żagla, lub też ustawia żagiel w odpowiedniej płaszczyźnie względem wiatru (szczególnie przy bardzo ostrych kursach). Odmianą buliny może być tutaj również talia zamocowana do szota mniej więcej w połowie jego długości przesuwnie za pomocą bloku, działająca na szota pod kątem zbliżonym do prostego.
Przebieg bulin - XVI/XVII w
Wolfram zu Mondfeld, Historic Ship Models
Już znamy nazwy lin i gdzie występują, warto zilustrować je na modelu.
Pomoże mi artykuł Kazia z wieszania żagli:
Topenanty i brasy Gordingi Gejtawy, szoty Buliny
Pikfał – lina olinowania ruchomego służąca do podnoszenia zewnętrznego końca (piku) gafla, mocowana zwykle do wodzika (prowadnicy) umieszczonego na gaflu.
_________________ " ... Lepiej umrzeć stojąc niż żyć na kolanach ... "
Nie możesz pisać nowych tematów Nie możesz odpowiadać w tematach Nie możesz zmieniać swoich postów Nie możesz usuwać swoich postów Nie możesz głosować w ankietach Nie możesz załączać plików na tym forum Możesz ściągać załączniki na tym forum
FAQ
Szukaj
Użytkownicy
Grupy
Rejestracja
Zaloguj
Album
| 
| 